Công nghệ sản xuất đàn piano điện các hãng Roland – Kawai – Yamaha – Casio
Công nghệ sản xuất đàn piano điện có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng của đàn, bàn phím, âm thanh cũng như trải nghiệm của người dùng. Trong đó, 6 công nghệ sản xuất đàn piano điện dưới đây luôn nhận được sự quan tâm của các nghệ sĩ, giới chuyên môn, giáo viên âm nhạc trước khi đưa ra sự lựa chọn cây đàn piano điện tốt nhất cho mình:
1. Bàn phím
2. Đòn bẩy, lực đẩy Ac-si-met (Archimedes) và Escapement?
3. Bề mặt phím đàn
4. Âm lượng và thời lượng
5. Triple Pedal (Bộ 3 bàn đạp Pedal)
6. Âm thanh Piano và Nguồn âm Piano
Mời bạn tìm hiểu chi tiết, chúng tôi hy vọng bài chia sẻ này giúp bạn có thêm kiến thức và tự tin chọn được một cây đàn piano điện ưng ý cho mình.
1. Bàn phím
Hầu hết những cây đàn piano điện có 88 phím với kích thước như những cây đàn Piano cơ, nhưng mỗi phím đều có trọng lượng nhất định giống như cấu trúc của đàn Piano cơ. Phím ở phần âm trầm (bên trái) có trọng lượng nặng nhất và cảm nhận độ nặng khi nhấn phím đàn xuống. Từ những vị trí phím phía đầu tiên bên trái cũng cho cảm giác nặng nhất, lần lượt đến phím âm cao cuối cùng có trọng lượng nhẹ nhất và khi nhấn xuống cũng cho cảm giác nhẹ nhất. Roland đi đầu về công nghệ Bàn phím PHA-4, PHA-50 là một phát minh tuyệt vời để người chơi cảm nhận như đang chơi trên những cây đàn Upright Piano cơ, Grand Piano cơ.
2. Đòn bẩy, lực đẩy Ac-si-met (Archimedes) và Escapement?
Quan sát bộ máy của Grand Piano cơ, ta thấy để âm thanh vang lên được thì cần 1 lực tác động vào dây đàn (Guitar thì dùng tay, Piano cơ thì dùng búa nỉ, Violon thì dùng dây kéo, …), đàn piano cơ thì phức tạp hơn rất nhiều, ngoài việc dùng lực thông qua các ngón tay, xuống phím đàn, tác động của búa nỉ lên dây, dây rung lên rồi truyền âm xuống soundboard, lản toả ra tận thành đàn, … và cuối cùng cho ra âm thanh được cộng hưởng gọi là tiếng Piano. Để được âm thanh Piano vang lên bắt buộc phải có một lực tác động ban đầu từ các ngón tay của người chơi, sẽ là rất mệt mỏi và đau tay, tương lai sẽ là đau tim nếu không có bàn phím trợ lực được thiết kế theo quy tắc đòn bẩy để hỗ trợ. Nếu vị trí phím không trả về vị trí cũ hoặc trả về không đủ, trả về chậm, trả về một cách đột ngột hoặc tốc độ trả về khác biệt so với tốc độ tác động, khi người chơi tiếp tục tác động thêm một lực khác trên cùng phím đó, điều gì sẽ xảy ra? Không kêu, kêu nhỏ hơn, kẹt phím, âm vang lên sau (âm thanh trễ)… lực đẩy Ac-si-met phải được áp dụng trong quy trình sản xuất bàn phím để giải quyết và hoàn thiện yêu cầu này. Nhưng làm sao để khi búa nỉ gõ vào dây đàn, nó phải được tách rời khỏi dây thì âm thanh mới được tạo ra và vang lên đủ thời lượng cho đến khi thả tay ra khỏi phím, mặt khác phải đảm bảo âm thanh không bị lỡ (không kêu hoặc kêu không thành tiếng) nếu gõ liên tục nhiều lần trên cùng một nốt. Roland đã nghiên cứu thành công và ứng dụng công nghệ bàn phím Escapement, đảm bảo âm thanh vang lên là âm thanh Piano nguyên thuỷ được tái tạo chứ không phải âm thanh Piano điện tử.
3. Bề mặt phím đàn
Phím đàn trắng bóng không tỳ vết, hoàn hảo, điều đó chứng tỏ chất lượng đàn còn mới. Ngược lại, nếu phím hơi bị trắng xen lẫn bụi bẩn, đốm đen, không còn mịn nhám, nhiều vết xước thì được xem là không đạt yêu cầu, phím cũ, tạo cảm giác không thoải mái khi chơi đàn, có khi chạm vào phím đàn cảm giác lỏng lẻo, bị rơ phím, không còn chắc chắn.
Trên thị trường xuất hiện quảng cáo là phím “giả ngà voi”, phím “pha ngọc trai”, phím mạ,… Thực chất các yếu tô trên chỉ là hình thức bên ngoài, và không phải là điểm quan trọng để đánh giá 1 bề mặt phím hoàn hảo dành cho người chơi piano. Người chơi piano cần một bề mặt phím có cấu trúc hoa văn vừa đủ, không quá dày hoặc gồ ghề cũng không quá bóng để dễ dàng lướt phím, không vấp phím và chống trơn trượt, lỡ nốt,… Đặc biệt, trong điều kiện khí hậu ẩm ướt, độ ẩm cao, dễ đổ mồ hôi tay, bề mặt phím đủ độ ma sát sẽ cho người chơi cảm giác tự tin khi chơi thời gian lâu và chơi những đoạn nhạc khó.
Ivory-Feel hay Ebony/Ivory-Feel là công nghệ sản xuất của Roland về cấu trúc bề mặt phím đàn piano điện, cho cảm giác hoàn hảo gần như đang chơi trên đàn piano cơ thực thụ.
4. Âm lượng và thời lượng
Theo nguyên lý truyền âm cộng hưởng của đàn piano cơ thì âm lượng phụ thuộc vào độ lớn của đàn piano (kích thước đàn, chiều dài, chiều rộng, đặc biệt chiều cao rất quan trọng), không thể 1 cây đàn piano kích thước nhỏ, lại cho ra âm thanh lớn. Nếu thực sự có vấn đề ngược lại xảy ra, thì nên xem lại bộ máy, búa nỉ đã bị mòn? Dây đàn không còn rung đúng tần số qui định? Bảng cộng hưởng Soundboard không truyền âm tốt, có thể bị phản âm (feedback)? Thành đàn bao quanh không còn đàn hồi tốt?
Thời lượng của mỗi phím đàn vang lên cũng phụ thuộc vào kích thước của đàn, tính từ lúc bắt đầu nhấn phím, giữ phím cho đến khi âm thanh không còn nghe thấy nữa. Thời lượng của mỗi phím đàn có sự khác nhau, do tần số của từng phím khác nhau, nghĩa là phím đàn phía âm trầm (bên trái) thì thời lượng càng dài và dày tiếng. Ngược lại, phía âm cao (bên phải) thời lượng ngắn hơn, tiếng trong, và sáng hơn. Sẽ rất khó phát hiện khi kiểm tra và đo lường các phím đàn liền kề nhau nếu chúng ta không thử những phím đàn phía âm trầm nhất (quãng 8 đầu tiên trên Piano) và phím đàn cao nhất (quãng 8 cuối cùng trên đàn Piano). Điều này có nghĩa là các phím đàn ở âm vực cao sẽ bị ngắt đi rất nhanh, sẽ ảnh hưởng đến sự liên tiếp của một bài nhạc và gây khó chịu cho người chơi; Vì thế, các nhà sản xuất piano chuyên nghiệp phải tìm giải pháp duy trì thời lượng của các phím đàn ở âm vực cao sao cho đều và liên tục. Bạn có thể thử một cây đàn piano cơ, chúng ta sẽ nghe được âm thanh của những phím ở âm vực cao như có độ vang giống như đang đạp Pedal Sustain (Pedal bên phải), đó không phải là ngẫu nhiên mà đó là chủ ý, là giải pháp của những nhà sản xuất đàn piano cơ.
Tương tự, để tạo cảm giác tự nhiên hơn, với công nghệ SuperNATURAL Piano của hãng Roland, nhà sản xuất cũng đã tìm giải pháp “Duy trì Âm lượng và Thời lượng” đối với những phím ở âm vực cao cho những cây đàn piano điện cao cấp tiêu biểu của hãng. Tạo cảm giác thật hơn, thật nhất, chân thật, như thật,… giống như một Grand Piano cơ khi chơi trên một Digital Piano là điểm đến của Roland. Nhà sản xuất tiên phong trên thế giới từ năm 1973.
5. Triple Pedal (Bộ 3 bàn đạp Pedal)
Đàn piano cơ thường có 3 pedal.
Pedal bên phải gọi là SUSTAIN, thường hay sử dụng nhất (tên gọi khác là Damper, hay còn gọi là pedal vang) có tác dụng làm cho âm thanh Piano vang lâu hơn kể cả khi nhấc ngón tay khỏi phím đàn.
Pedal bên trái gọi là SOFT (hay còn gọi là pedal giảm âm) có tác dụng làm cho âm thanh Piano kêu nhỏ hơn, nhẹ nhàng hơn so với bình thường kể cả khi bạn dùng lực rất mạnh trên phím đàn.
Pedal ở giữa gọi là SOTENUTO (hay còn gọi là pedal trung hoà và làm dịu âm) có tác dụng làm cho âm thanh Piano không vang, giảm tiếng ồn, đồng thời giới hạn lại âm lượng và thời lượng một cách có chủ ý. Pedal SOTENUTO làm trung hoà và làm dịu âm (ứng dụng trong biểu diễn) là điểm khác biệt của Grand Piano so với đa số các Upright Piano là làm cho âm thanh bị hãm lại (ứng dụng trong luyện tập).
Hiện nay, Digital Piano thường có đủ 3 pedal, tuy nhiên 3 pedal đó có thực sự hoạt động đúng với quy ước hay không còn phụ thuộc vào từng thương hiệu, công nghệ, từng series, từng model,… phụ thuộc vào mức độ sử dụng, đặc biệt lưu ý đối với các đàn piano điện cũ. Trong một số trường hợp, người chơi chỉ sử dụng duy nhất 1 pedal sustain bên phải, một số khác dùng thêm pedal soft bên trái, một số thì lại không có điều kiện trải nghiệm đúng ý nghĩa của pedal SOTENUTO.
Roland Digital Piano từ các dòn đàn FP-series, RP-series, HP-series,… đã có Triple Pedal và nó hoạt động hiệu quả rất đúng chuẩn.
6. Âm thanh Piano và Nguồn âm Piano
Âm thanh Piano
Công nghệ âm thanh đàn piano được chia thành những mốc thời gian dưới đây:
Trước nửa đầu những năm 1920
Trước nửa đầu những năm 1920, âm thanh đàn piano hoạt động dựa trên nguyên tắc lực nhấn phím bởi ngón tay lên phím đàn và dây kim loại sẽ được búa cơ đập vào. Hoặc là tác động của lực ngón tay lên phím đàn, làm cho thanh kim loại dẫn rung động và thông qua bộ thu từ tính để chuyển đổi tín hiệu điện. Sau đó, để tạo ra âm thanh đủ lớn cho người chơi và khán giả cùng nghe thì tín hiệu điện sẽ kết nối với bộ khuếch đại nhạc cụ và loa.
Lúc này, đàn piano có tên gọi là nhạc cụ cơ điện, chứ không phải nhạc cụ điện tử như nhiều người vẫn nhầm lẫm. Loại đàn piano này so với đàn piano acoustic hiện nay có kích thước tương đồng, thậm chí là lớn hơn. Đàn piano cơ điện cũng sở hữu âm thanh piano đa dạng và rất mộc mạc.
Sau năm 1970
Mãi cho đến sau năm 1970, đàn piano cơ điện qua nhiều cải tiến mới được thay thế bằng đàn Electric Piano (Đàn Piano điện tử). Những cây đàn piano điện tử không sử dụng các bảng mạch điện tử thay cho bộ phận chuyển động cơ học. Nhờ đó, đàn có trọng lượng nhẹ và kích thước nhỏ hơn so với đàn piano cơ điện.
Đàn piano điện tử trải qua những nghiên cứu và phân tích kỹ những dòng piano cơ điện trước đó. Vì thế, Electric Piano cũng mang đến những âm sắc rất đa dạng và phong phú, góp phần phát triển thêm nhiều thể loại nhạc mới như Rock, Pop…
Năm 1975
Khởi xướng vào năm 1975, Roland đã cho ra đời chiếc piano đầu tiên, hoàn toàn mới về âm sắc Piano. Theo đó, trên mỗi phím đàn tương ứng với từng cao độ đã được thu ghi lại và gán vào âm sắc của những cây đàn Acoustic Piano.
Đây là một sự phát minh ấn tượng, được Roland gọi là Digital Piano và góp phần quan trọng đối với sự thay đổi của công nghiệp sản xuất piano điện tử. Digital Piano chính là Âm thanh Piano Kỹ Thuật Số đầu tiên được cấp bằng phát minh.
Từ năm 2000 trở đi
Bắt đầu từ năm 2000 trở đi, rất nhiều hãng đã sản xuất những cây đàn Digital Piano dựa vào ứng dụng công nghệ số. Tuy nhiên, lúc này, đàn đã có sự đổi mới linh hoạt về kiểu dáng, âm thanh cho đến màu sắc, giao diện…
Sự tinh vi và đặc sắc hơn của âm sắc đàn piano cũng được thể hiện rõ ở giai đoạn này. Những nhà nghiên cứu, sản xuất đã có sự cải tiến vượt trội khi vừa mô phỏng trên Digital Piano được đặc tính của các quãng âm. Mà còn mô phỏng được lực đánh đàn mạnh nhẹ khác nhau với các trạng thái âm sắc tương ứng.
Vào khoảng năm 2010, Roland đã cho ra đời công nghệ âm thanh SuperNATURAL Piano. Với công nghệ này, khái niệm Digital Piano đã có sự thay đổi. Theo đó, Digital Piano hoàn toàn có thể mô phỏng và tái tạo một cách hoàn chỉnh âm sắc Piano, cùng trạng thái môi trường cộng hưởng thực tế. Nhờ sự kết hợp chặt chẽ với thuật toán V-Piano, từng nốt nhạc piano sẽ được công nghệ SuperNATURAL của Roland cung cấp 16000 sắc thái khác nhau. Đây là một bước tiến vượt bậc của công nghệ âm thanh piano.
Từ năm 2020 – 2021
Trong giai đoạn 2020 – 2021, tin chắc rằng, âm thanh piano của thế giới sẽ tiếp tục thay đổi và phát triển.
Riêng với Roland, “SuperNATURAL Piano + V-Piano Technology” là công nghệ âm thanh mới đang được ứng dụng trong các sản phẩm piano, hứa hẹn sẽ mở ra nhiều điều thú vị tiếp theo.
Nguồn Âm Piano
Acoustic Piano chính là nền tảng âm thanh cho các Digital Piano. Điều này là không thể chối cao. Trên thực tế, để có thể tồn tại và đứng vững trên thị trường thì những hãng không tự nghiên cứu, không tự tạo, không có tích lũy nâng cấp thì bắt buộc phải mua bản quyền phát minh của các hãng khác, những hàng nổi tiếng, nằm trong Top đầu của thế giới. Vậy đó là những hãng nổi tiếng nào thì các bạn hãy cùng tìm hiểu nguồn âm Piano của những thương hiệu này dưới đây:
Nhãn hiệu Yamaha
Yamaha sản xuất cả nhạc cụ Acoustic và Digital. Trong đó, model cao nhất của Acoustic Piano là Grand Piano CF6 và CFX. Theo như thông tin mà hãng cung cấp thì những cây đàn Digital Piano Yamaha đang thừa hưởng nguồn âm thanh từ Grand Piano CF6 và CFX trở xuống. Do đó, mức giá sẽ có sự chênh lệch nhất định dựa vào nguồn âm lấy từ model nào.
Nhãn hiệu Kawai
Kawai cũng như Yamaha đều sản xuất cả nhạc cụ Acoustic và Digital. Thế nhưng, lợi thế của Kawai là tự chủ trong công nghệ và phát minh bàn phím độc lập.
Model cao nhất Acoustic Piano của Kawai hiện nay là Shigeru Kawai SK-EX và SK-7L. Do đó, chắc chắn rằng, những Digital Piano Kawai đều sở hữu nguồn âm thanh chất lượng của Kawai.
Nhãn hiệu Casio
Casio chỉ sản xuất nhạc cụ Digital. Thế nhưng, Casio cũng phát triển nguồn âm Piano của mình cho các Digital Piano dựa vào sự hợp tác với hãng Piano C.Bechstein. Theo đó, những cây đàn piano điện Casio ứng dụng hẳn 3 trường phái nhạc của thế giới là Berlin Grand, Hamburg Grand và Vienna Grand theo 3 phong cách hiện đại.
Nhãn hiệu Roland
Roland là hãng sản xuất nhạc cụ Digital Piano chuyên nghiệp. Hơn nữa, Roland còn là hãng tiên phong, dẫn đầu về công nghệ âm thanh piano. Vì thế, chắc chắn rằng Roland sẽ không sử dụng nguồn âm thanh của 3 hãng trên.
Vậy đó là nguồn âm Piano nào? Liệu có phải là Piano Steinway & Sons không? Hay là Fazioli? Hoặc cũng có thể là một hãng nào khác mà chúng ta chưa biết. Đây là điều bí ẩn mà đến nay chưa có lời giải đáp. Thế nhưng, chắc chắn Roland luôn là hãng đi tiên phong về công nghệ sản xuất đàn piano điện với nhiều phát minh sớm và độc quyền.
Với những chia sẻ trên đây, hy vọng các bạn đã hiểu phần nào những yếu tố quan trọng, công nghệ sản xuất đàn piano điện các hãng Roland – Kawai – Yamaha – Casio. Hãy tự mình đánh giá và đưa ra sự lựa chọn cho riêng mình nhé.
