Phân biệt các loại dây đàn guitar

Bài viết giúp bạn hiểu rõ các thuật ngữ, yếu tố liên quan đến dây đàn và biết cách phân biệt các loại dây đàn guitar

1. Những yếu tố cơ bản

1.1 Gauge

Gauge là một thuật ngữ, một đơn vị chỉ độ dày của dây. Dây đàn, dù chênh nhau 1/1000 cm cũng có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn trong âm thanh và cảm giác khi chơi của bạn. Chỉ cần tăng lên 1 Gauge cũng sẽ khiến độ căng dây tăng đến 20%.

Độ dày gauge trung bình của các cây đàn theo tiêu chuẩn Việt Nam.

• Siêu mỏng: .010-.047 đối với guitar acoustic; .009-.042 đối với guitar điện.

• Mỏng: .010-.047

• Trung bình: .011-.052

• Dày: .012-.053

Nhiều người chỉ đọc độ dày của dây thứ nhất. Nên nếu họ nói đàn của họ dây 010, tức là họ dùng dây loại mỏng.

Một số thương hiệu có dòng dây thậm chí mỏng hơn nữa là 0,009 hoặc 0,008. Vì chúng quá mỏng manh, nên khá dễ hư hỏng. Nếu là những người đánh những thể loại nhạc hardcore, dùng nhiều lực thì hãy tránh xa chúng.

Có một số thương hiệu thì sẽ kết hợp nhiều độ dày dây khác nhau. Dòng đàn đó thì thường dây thứ nhất đến dây thứ ba là mỏng, và dây thứ 4 đến thứ 6 sẽ dày hơn.

Đối với đàn guitar cổ điển, dây nylon đôi khi cũng sử dụng gauge như một đơn vị tiêu chuẩn. Nhưng phổ biến hơn là thấy chúng được phân loại theo độ căng. Ba loại chính là:

• Thấp: còn được gọi là vừa phải hoặc nhẹ

• Trung bình: còn được gọi là bình thường

• Cao: còn được gọi là cứng hoặc nặng

Dây đàn guitar dày hay mỏng thì đều có ưu và nhược điểm khác nhau. Dây dày thì tạo ra nhiều độ căng hơn, giúp tăng âm lượng, giảm tạp âm và tạo ra những âm thanh trầm, nặng, ấm hơn. Các dây này cũng chắc chắn hơn, và ít bị hỏng hơn.

Bộ dây đàn guitar của bạn càng dày thì âm thanh sẽ càng kém sống động. Chúng tạo ra các âm thanh rất mạnh mẽ ban đầu nhưng không giữ được lâu. Chúng thiếu sự linh hoạt và là thách thức đối với người mới bắt đầu. Đặt biệt đối với các cây đàn guitar mỏng manh, nhỏ gọn, dây quá dày, quá nặng, qúa căng sẽ sớm làm cong, thậm chí gãy cần đàn và ngựa đàn.

1.2 Lõi dây đàn guitar

Có hai lõi dây. Hai loại lõi nhìn từ bên ngoài giống hệt nhau, gần như ko thể phân biệt được bằng mắt thường, nhưng chúng tạo ra âm thanh khác nhau

Lõi tròn

Lõi tròn là thiết kế ban đầu. Chúng ôm hết dây quấn bên ngoài, không có khe hở. Điều này mang lại cho bạn cảm giác linh hoạt, giai điệu êm dịu và độ bền lâu – làm cho các lõi tròn trở thành sự lụa chọn yêu thích của những người chơi rock, rockabilly và blues cổ điển. Lõi tròn cũng đem đến âm thanh mang hơi hướng hoài cổ, cổ điển hơn.

Thật không may, lõi tròn phải thường xuyên bảo trì, điều chỉnh, vì chúng dễ bị biến dạng và lạc nhịp. Trong quá trình điều chỉnh, nếu không cẩn thận thì lớp bọc bên ngoài sẽ bị bung ra. Vì vậy lõi tròn trở thành ác mộng với nhiều nghệ sỹ. Và các dây sau này đều làm bằng lõi hex.

Lõi hex – lỗi lục giác

Lõi hex bám chặt vào dây quấn ở sáu điểm tiếp xúc, lõi lục giác ổn định hơn lõi tròn. Chúng có một chút cứng nhắc, nhưng tạo ra một âm thanh nặng, sáng và có sức tấn công mạnh mẽ. Điều này làm cho lõi hex trở thành loại dây phù hợp cho alt rock, metal và các thể loại hiện đại khác.

1.3 Winding

Winding là cách cuộn dây quấn quanh lõi. Để nhận biết thì nhìn vào bề mặt dây đàn của bạn.

Dây quấn tròn

Mặt cắt của dây quấn tròn (“Sơ đồ dây quấn tròn cho nhạc cụ”, hình của GreyCat / CC BY-SA 3.0)

Dây quấn tròn cũng là lựa chọn rẻ nhất và phổ biến nhất. Tuy nhiên, chúng cần được thay thế thường xuyên hơn hai loại còn lại.

Dây quấn phẳng

Mặt cắt của dây quấn phẳng (“Sơ đồ dây quấn phẳng cho nhạc cụ” hình của GreyCat / CC BY-SA 3.0)

Giống như tên, dây quấn phẳng có bề mặt được làm phẳng. Chúng tạo ra nhiều lực căng hơn trên phím đàn, có nghĩa là ít tiếng ồn của phím đàn hơn và chuyển đổi nốt mượt mà hơn. Nhưng chúng khó bị rối hơn và có giai điệu tối, nặng về âm trầm bass.

Dây quấn phẳng là sự lựa chọn phổ biến cho những người chơi bass. Bạn cũng có thể tìm thấy chúng trên các nhạc cụ jazz và blues – đặc biệt là các loại guitar điện bán rỗng.

Dây quấn nửa vòng

Mặt cắt của dây nửa tròn (“Sơ đồ dây quấn nửa vòng cho nhạc cụ” của GreyCat / CC BY-SA 3.0)

Dây quấn nửa vòng có bề mặt hơi dẹt. Chúng cũng là loại đắt nhất trong ba loại và có thể khó tìm thấy tại cửa hàng địa phương của bạn.

1.4 Lớp bọc

Vào cuối những năm 90, dây đàn Elixir đã cách mạng hóa ngành công nghiệp làm dây đàn guitar acoustic bằng cách cho ra đời các dây đàn guitar có lớp phủ. Với một lớp polyme nhựa xung quanh dây quấn, chúng tránh mồ hôi, bụi bẩn và các chất ăn mòn khác.

Dây có tráng phủ có tuổi thọ gấp đôi so với dây không phủ. Nhưng chúng đắt gấp đôi. Ngoài ra, chúng không sáng bằng và ít bền hơn. Tuy nhiên, nếu có mồ hôi dầu, hoặc mồ hôi muối, thường làm ố xỉn màu mọi kim loại bạn chạm vào, thì đó là khoản đầu tư đáng giá.

Có hai loại lớp phủ chính, được phát triển bởi Elixir:

Nanoweb: với lớp phủ nhẹ, chúng đem tới cảm giác và âm thanh tương tự loại không phủ.

Polyweb: với lớp phủ dày, chúng có cảm giác mượt mà hơn và tuổi thọ cao hơn.

2. Dây đàn Guitar Điện

Khi bạn chơi đàn guitar điện, âm thanh của bạn bị ảnh hưởng chủ yếu bởi  pickup và ampli. Nhưng loại dây bạn sử dụng cũng đóng một phần trong đó.

Thép

Thép là loại phù hợp với guitar điện nhất. Chúng có độ bền lâu, mang âm thanh guitar mạnh mẽ hơn so với các chất liệu hơn. Dây đàn bằng thép là thứ cần phải có đối với các thể loại âm thanh hiện đại, như metal, rock và country.

Niken

Khi bạn chơi đàn có dây niken, nốt nhạc của bạn sẽ ấm hơn, phong phú hơn và đầy đặn hơn. Bởi vì điều này, niken phổ biến hơn với các nghệ sĩ guitar thích nhịp điệu nhiều. Dây đàn niken cũng thường gặp trong nhạc blues hoặc jazz mang âm hưởng cổ điển.

Thép mạ niken

Đây là những loại phổ biến nhất. Với tấm niken ở dây thứ 4 đến dây thứ 6, chúng mang đến cho bạn những gì tốt nhất của cả hai chất liệu – các nốt trầm / trung ấm áp và các nốt treble mạnh mẽ, tươi sáng. Chúng cũng có âm lượng mạnh mẽ, và thường là nhạc cụ ở vị trí trung tâm, phía trước của ban nhạc và buổi biểu diễn. Bạn có thể tìm thấy dây thép mạ niken ở bất kỳ thể loại nào.

Kim loại / hợp kim khác

Một số loại được làm từ hợp kim thép đặc biệt (hỗn hợp kim loại). Ví dụ, bộ dây D’Addario NYXL được làm từ lõi thép cacbon cao. Điều này làm tăng khả năng duy trì và giữ cho cây đàn guitar của bạn đúng nốt, đúng nhip trong thời gian dài hơn.

Các kim loại khác thường bao gồm:

• Titanium: bền, âm thanh sáng.

• Coban: có tông sáng và âm vực rộng.

• Chrome: có tông ấm

3. Dây đàn Guitar Acoustic

Khi bạn chơi một cây đàn guitar acoustic tiêu chuẩn, phần lớn âm sắc của bạn được xác định bởi dao động của dây ảnh cộng hưởng với gỗ thân đàn. Điều này có nghĩa là loại dây bạn chọn sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến âm thanh tổng thể.

Tất cả các dây đàn guitar acoustic đều được làm từ lõi thép – do đó có tên là “dây acoustic dây thép”. Vì vậy sự khác biệt nằm ở lớp bọc bên ngoài. Hai loại bọc dây phổ biến nhất là đồng thau và đồng phốt pho.

Đồng thau 

Cho đến khi đồng phốt-pho bắt đầu thống trị thị trường vào những năm 70, dây đồng là lựa chọn của những người chơi guitar acoustic. Ngay cả ngày nay, chúng vẫn là lựa chọn yêu thích của các nhạc sĩ muốn mang lại âm sắc “tự nhiên” cho nhạc cụ của họ.

Tùy thuộc vào thương hiệu, bạn có thể tìm thấy đồng thau được liệt kê là đồng 80/20. Điều này đề cập đến thực tế rằng nó là hợp kim của 80% đồng và 20% kẽm. Vì đồng thực sự là một hợp kim của đồng và thiếc, nên “đồng thau” là thuật ngữ chính xác hơn.

Một nhược điểm đối với guitar dùng dây đồng thau, âm thanh mỏng và nhỏ. Nhưng nó cung cấp sự cân bằng tuyệt vời cho đàn orchestra (OM) và đàn kích thước grand auditorium.

Tuy nhiên, đồng thau cũ nhanh hơn các loại khác. Ngay sau một vài giờ chơi, bạn có thể nhận thấy rằng dây đàn của bạn đã mất đi vẻ rực rỡ, sáng bóng. Nếu chăm sóc đúng cách, thì chúng sẽ có tuổi thọ tốt. , sẽ không phải là lựa chọn phù hợp, nếu bạn không biết cách chăm sóc dây đàn và lười thay dây.

Đồng Phosphor

Đôi khi được gọi là Đồng 92/8, những loại này có tỉ lệ đồng cao, cùng với một số phốt pho được thêm vào. Chúng tạo ra âm thanh ấm hơn và êm hơn so với đồng thau, tập trung nhiều hơn vào dải trung. Chúng cũng chống ăn mòn và duy trì âm thanh như dây mới.

Đồng Phosphor cho âm thanh tuyệt vời như nhau ở tất cả các thể loại, phong cách âm nhạc, cũng như trên các loại guitar thân nhỏ hay lớn. Nó cũng có thể làm cho một cây đàn guitar rẻ tiền nghe có vẻ xịn xò hơn.

Một số thương hiệu cũng cung cấp đồng phosphor với các hợp kim khác nhau. Ví dụ, đồng phốt pho mạ niken của dây đàn guitar D’Addario có âm sắc sáng hơn, nghe tựa như đồng thau mới hơn.

Lụa và thép

Giống như tên, dây lụa và thép có một lớp lụa giữa lõi và lớp bọc bên ngoài (thường là đồng phosphor) trên dây thứ 6 đến 3. Điều này làm giảm độ căng, mang lại cho bạn cảm giác mềm mại, dễ chịu khi chạm vào các đầu ngón tay vào dây.

Dây lụa và thép giai điệu ấm áp, tinh tế – gần giống như một cây đàn guitar cổ điển. Điều này làm cho chúng trở thành loại đàn lý tưởng cho các nhạc sĩ dân gian, những ngừoi chơi fingerstyle với nhạc cụ cổ điển hoặc thân nhỏ.

Nylon

Dây thép không bao giờ có trên đàn guitar nylon. Không bao giờ! Những cây đàn guitar nylon được thanh giàn nhẹ, thân đàn mỏng manh. Bạn có thể vô tình gãy cần khi sử dụng thép có độ căng cao. Vì vậy đàn guitar chỉ dùng với dây nylon.

Bởi vì dây đàn guitar nylon có độ căng thấp, bạn có thể gặp nhiều tạp âm tiếng vo ve khi chơi, trừ khi bạn điều chỉnh thanh giàn của mình. Thêm vào đó, dây nylon tạo âm lượng khá nhỏ, sẽ khiến cây đàn của bị lu mờ, không nghe được khi bạn chơi cùng các nhạc sỹ khác.

Nếu bạn thực sự muốn âm thanh ấm áp của dây nylon, tốt hơn hết bạn nên mua một cây đàn guitar cổ điển thực sự. Với thân đàn phù hợp, bạn có thể thành thạo nhiều phong cách khác nhau – từ flamenco đến jazz gypsy đến đồng quê theo phong cách Willie Nelson.

4. Dây đàn Guitar Classic

Trong khi đàn guitar classic thường được gọi là “đàn guitar dây nylon”, đây là một từ nhầm lẫn. Nylon có thể là vật liệu phổ biến nhất hiện nay. Trước những năm 1940, dây đàn guitar classic hầu như được làm hoàn toàn từ ruột cừu hoặc bò, dây thứ 1 đến thứ 3 là ruột trơn, trong khi dây thứ 4 đến thứ 6 được quấn bằng sợi tơ.

Ngày nay, bên cạnh nylon, dây được làm bằng vật liệu tổng hợp, với phần bass được bọc bằng kim loại.

Ngoài nylon, các vật liệu phổ biến khác là:

• Titanium: kim loại an toàn duy nhất dành cho guitar classic. Chúng sáng và mịn, duy trì lâu dài.

• Fluorocarbon: hay còn gọi là sợi carbon, chúng giữ nhịp tốt hơn các loại khác. Tuy nhiên, chúng có thể phát ra âm thanh sắc bén, tấn công mạnh mẽ và thời gian duy trì ngắn.

• Composite: nhiều sợi này mạnh, to và sáng. Dây thứ 4 thường là dây tổng hợp, tạo ra sự chuyển tiếp liền mạch giữa các nốt trầm và bổng của bạn.

Dây Bass

Các dây thứ 4, 5 và 6 thường được làm từ lõi nylon nhiều sợi và bọc kim loại. Hai loại chính là:

• Vàng: còn gọi là đồng hoặc đồng thau. Giống như âm thanh tiêu chuẩn, chúng được bọc bằng đồng thau. Nhờ sự chói sáng và khả năng duy trì lâu dài, chúng là sự lựa chọn hàng đầu của nhiều người chơi.

• Bạc: được bọc bằng bạc, những loại này có cảm giác mịn và âm ấm.

Lời kết

Khi bạn đã hiểu hơn về cấu tạo, chất liệu và phân biệt được các loại dây đàn guitar, bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc chọn một bộ dây đàn guitar ưng ý đúng nhu cầu.

Nếu quá nhiều thông tin khiến bạn vẫn chưa chọn được, thì hãy thử đến một cửa hàng nhạc cụ để trực tiếp xem và so sánh các loại dây guitar, cũng như trực tiếp chơi thử để đánh giá được sự khác biệt.